Geen enkele machine, dus ook een kraan en/of takel, heeft een oneindige levensduur. Door de veiligheids- en gezondheidseisen van de EG-Machinerichtlijn is daarom het elimineren van bijzondere gevaren een wettelijk vereiste. Er treedt door het gebruik veroudering op en er kan immers ook bijvoorbeeld metaalmoeheid ontstaan. Fabrikanten van takels zijn daarom verplicht om de theoretische gebruiksduur (SWP = Safe Working Period) in hun handleiding te vermelden. Takels moeten na het verlopen van deze gebruiksduur volledig gereviseerd worden.
FEM (Fédération Européene de la Manutation)
FEM is de Europese federatie van kraan- en takelfabrikanten en heeft als doelstelling om gevaren bij hijswerkzaamheden te voorkomen. Het gaat hierbij onder andere om niet waarneembare vermoeiing en veroudering. Deze twee aspecten zijn nog onderbelicht zo heeft de federatie vastgesteld. Bovendien is het kranenpark vaak sterk verouderd.
Wat is SWP (Safe working Period)
De kraan- en takelfabrikanten hebben het takel voor een specifieke toepassing berekend en bij het ontwerp een bepaalde ontwerplevensduur meegegeven. De grondslag hiervoor is de FEM 9.755 norm ‘Maatregelen voor het bereiken van veilige bedrijfsperiodes van motorisch aangedreven standaard hijswerktuigen’. Door het gebruiken van het hijswerktuig wordt de levensduur van de kraan en het takel “verbruikt”.
Alle fabrikanten van hijswerktuigen hebben dit omschreven in de onderhoudsvoorschriften van de verschillende takeltypes. Na het verstrijken van de SWP dient er een volledige revisie (General Overhaul: GO) plaats te vinden.
Hoe kan worden bepaald of de SWP verlopen is?
Op basis van een correcte FEM-indeling* zal een takel na 10 jaar gereviseerd moeten worden. Indien echter het gebruik van het takel (elke lasthandeling) adequaat geregistreerd is dan kan eventueel deze revisie worden uitgesteld. Voorwaarde is wel dat aan de hand van de registratie aangetoond kan worden dat de levensduur nog niet is versteken.
Voor een exacte berekening van de SWP is door de FEM een formule opgesteld. Deze formule staat ook in de onderhoudsvoorschriften van de meeste fabrikanten omschreven. De formule is opgebouwd uit een aantal factoren zoals hijssnelheid, hijshoogte, gebruiksfrequentie en lastspectrum. Sommige gegevens zijn eenvoudig te achterhalen maar voor andere gegevens is de input van u als klant nodig.
Een aantal takels/kranen is voorzien van een black box die van 100 naar 0 telt. Dan is het een kwestie van uitlezen en de restlevensduur noteren (en bij 0 zal dus de volledige revisie (ook wel General Overhaul genoemd) uitgevoerd moeten worden). De meeste takels/kranen zijn echter niet voorzien van een black box en dan zal de berekening dus handmatig gemaakt dienen te worden.
Handige rekentool
Op onze website www.ekh.nl/wet-en-regelgeving/bedrijfsaansprakelijkheid vind u onder het kopje ‘Werkgever moet maatregelen nemen’ de link van een handige tool om de SWP van uw takels te berekenen.
In de praktijk
De verantwoordelijkheid voor het vastleggen en documenteren van genoemde gegevens ligt volgens de norm bij u als eigenaar.
De keuringsbedrijven die bij EKH zijn aangesloten kunnen u hierbij ondersteunen en begeleiden. Zoals vaak met dit soort zaken, praten we hier over iets wat niet op een zeer korte termijn geregeld kan worden. Dit is een proces.
Het komende jaar gaan de EKH-keurmeesters u tijdens de keuring informeren over de restlevensduur en de eventueel noodzakelijke revisie.
De EKH-keurmeester zal bij kranen ouder dan 9 jaar op het keuringsrapport vermelden dat een restlevensduurberekening uitgevoerd dient te worden. In 2017 dienen deze berekeningen daadwerkelijk uitgevoerd te worden zodat de
EKH-keurmeester kan beoordelen of een General Overhaul (volledige revisie) daadwerkelijk nodig is.
*De FEM-indeling wordt vooral gebaseerd op de verwachte gemiddelde belasting in combinatie met de verwachte gemiddelde dagelijkse gebruiksduur.